Simge
New member
Donatı Metrajı Nasıl Hesaplanır? İnşaat Demiri Metrajı ve Hesaplama Yöntemleri
İnşaat projelerinde doğru ve detaylı metraj hesabı, maliyet kontrolü ve uygulama kalitesi açısından hayati önem taşır. Bu metrajların en önemlilerinden biri de donatı (inşaat demiri) metrajıdır. Betonarme yapı elemanlarında kullanılan demir donatılar, statik projeye göre yerleştirilir ve her biri hesaplanarak birim bazında ortaya çıkartılır. Bu yazıda “Donatı metrajı nasıl hesaplanır?” sorusunun yanıtını tüm yönleriyle ele alacak, benzer soruları sorarak detaylı cevaplarını paylaşacağız.
Donatı Metrajı Nedir?
Donatı metrajı, bir betonarme yapıdaki donatıların (nervürlü veya düz demir) boyutlarının, miktarlarının ve yerleşimlerinin hesaplanarak toplam ağırlıklarının belirlenmesidir. Bu metraj, projede kullanılacak toplam donatı miktarını tespit etmek, maliyetleri belirlemek ve sahada işçilik planlaması yapmak için gereklidir.
Donatı Metrajı Nasıl Hesaplanır?
Donatı metrajı hesaplama işlemi şu adımlar takip edilerek yapılır:
1. Statik Proje İncelemesi: Proje üzerindeki kolon, kiriş, döşeme, perde gibi elemanlarda kullanılacak donatılar ve çapları belirlenir.
2. Donatı Detaylarının Çıkarılması: Her eleman için çap, boy, adet ve yerleşim şekli detaylandırılır.
3. Boy Hesabı: Tekil donatı boyu bulunur. Eğilme ve bindirme payları hesaba katılır.
4. Toplam Boy ve Ağırlık Hesabı: Donatı boyu ile adet çarpılarak toplam boy, bu da birim ağırlık ile çarpılarak toplam ağırlık hesaplanır.
Birim Ağırlık Hesabı
Donatı çapına göre metre başına düşen ağırlık, aşağıdaki formülle hesaplanabilir:
Birim Ağırlık (kg/m) = (D^2) / 162
Burada D, mm cinsinden donatı çapıdır.
Örneğin:
⌀12’lik demirin birim ağırlığı = 12^2 / 162 = 144 / 162 = 0,888 kg/m
Eğer 10 adet ⌀12’lik, 5 metrelik donatınız varsa:
Toplam ağırlık = 10 × 5 × 0,888 = 44,4 kg
Sık Kullanılan Donatı Çapları ve Birim Ağırlıkları:
- ⌀8 → 0,395 kg/m
- ⌀10 → 0,617 kg/m
- ⌀12 → 0,888 kg/m
- ⌀14 → 1,210 kg/m
- ⌀16 → 1,580 kg/m
- ⌀20 → 2,470 kg/m
Bindirme ve Eğilme Payları Nasıl Hesaplanır?
Bindirme payı: Donatıların eklenmesi gereken yerlerde kullanılır. Bağlantı uzunluğu, genelde çapın 40-50 katı kadar alınır.
Örnek:
⌀16 donatı için bindirme payı = 16 mm × 40 = 640 mm = 0,64 m
Eğilme payı: Donatı uçlarında yapılan 90° ya da 135° kıvrımlar için kullanılır.
- 90° büküm: 10 × çap
- 135° büküm: 15 × çap
Donatı Metrajı Hangi Elemanlarda Yapılır?
1. Kolonlar
2. Kirişler
3. Döşemeler
4. Perdeler
5. Temeller
6. Merdivenler
Her eleman için ayrı ayrı metraj çıkarılır ve toplamda genel metraj oluşturulur.
Donatı Metrajı Hangi Belgede Yer Alır?
Donatı metrajları, “Metraj Cetveli” veya “Demir Metrajı Listesi” adı verilen bir tabloda yer alır. Excel ya da Autocad destekli yazılımlarda otomatik olarak hazırlanabilir.
Donatı Metrajında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bindirme ve büküm payları ihmal edilmemeli
- Projedeki tüm detaylar kontrol edilmeli
- Malzeme firesi (%5-10 arası) hesaba katılmalı
- Aynı çapta donatılar gruplanmalı
- Hatalı çap veya uzunluklara karşı saha ile koordinasyon sağlanmalı
---
Sık Sorulan Sorular ve Cevapları
S: ⌀12 donatıdan 100 metre kullanırsam kaç kilo demir kullanmış olurum?
C:
⌀12 donatının birim ağırlığı 0,888 kg/m’dir.
100 × 0,888 = 88,8 kg demir kullanmış olursunuz.
S: Kirişte kullanılan etriyelerin metrajı nasıl hesaplanır?
C:
1 etriyenin çevresi bulunur (2×(genişlik + yükseklik)), bindirme payı eklenir.
Örneğin: 30x50 cm kiriş için çevre = 2×(0,3 + 0,5) = 1,6 m
Bindirme payı eklendikten sonra (örneğin 0,1 m) → 1,7 m olur
Etriye aralığı 20 cm ise → 1 m’de 5 adet etriye
Kiriş uzunluğu 4 m ise → 4×5 = 20 adet
Toplam boy = 20 × 1,7 = 34 m
Toplam ağırlık = 34 × birim ağırlık (⌀8 = 0,395) = 13,43 kg
S: Donatı firesi nasıl hesaplanır?
C:
Genel uygulamada %5 ile %10 arasında fire eklenir. Bu, kesim kayıpları, hatalı uygulamalar ve şantiyedeki beklenmeyen durumlar için alınır.
Örneğin 1000 kg hesaplanan demir için %5 fire ile:
1000 × 1,05 = 1050 kg satın alınmalıdır.
S: Döşemelerde donatı metrajı nasıl alınır?
C:
Döşeme üst ve alt yüzey için ayrı ayrı hesaplanır. Aks aralıkları ve donatı boyları göz önüne alınır.
Örneğin 20 cm aralıklarla, ⌀10'luk donatı kullanılıyorsa:
1 metre genişliğe 5 adet düşer
Donatı boyu 4 metre ise:
5 × 4 = 20 m
20 m × birim ağırlık (0,617 kg/m) = 12,34 kg
S: Metraj hesabında yazılım kullanmak şart mı?
C:
Hayır. Özellikle küçük projelerde manuel hesaplar yeterlidir. Ancak büyük projelerde hata riskini azaltmak ve zaman kazanmak için Excel, Autocad ve RebarCAD gibi yazılımlar kullanılabilir.
---
Sonuç:
Donatı metrajı, inşaat projelerinde doğru maliyet çıkarmak ve işçilik planlamasını doğru yapmak için vazgeçilmezdir. Detaylı bir hesaplama, ileride karşılaşılacak malzeme eksikliği veya israfının önüne geçer. Yukarıdaki yöntemlerle, herhangi bir betonarme elemanın donatı metrajını güvenle hesaplayabilirsiniz.
Donatı metrajı hakkında daha fazla sorunuz varsa yorum kısmına yazabilirsiniz. Teknik hesaplar, örnek çizimler ve Excel şablonlarıyla destekli yanıtlar verilebilir.
İnşaat projelerinde doğru ve detaylı metraj hesabı, maliyet kontrolü ve uygulama kalitesi açısından hayati önem taşır. Bu metrajların en önemlilerinden biri de donatı (inşaat demiri) metrajıdır. Betonarme yapı elemanlarında kullanılan demir donatılar, statik projeye göre yerleştirilir ve her biri hesaplanarak birim bazında ortaya çıkartılır. Bu yazıda “Donatı metrajı nasıl hesaplanır?” sorusunun yanıtını tüm yönleriyle ele alacak, benzer soruları sorarak detaylı cevaplarını paylaşacağız.
Donatı Metrajı Nedir?
Donatı metrajı, bir betonarme yapıdaki donatıların (nervürlü veya düz demir) boyutlarının, miktarlarının ve yerleşimlerinin hesaplanarak toplam ağırlıklarının belirlenmesidir. Bu metraj, projede kullanılacak toplam donatı miktarını tespit etmek, maliyetleri belirlemek ve sahada işçilik planlaması yapmak için gereklidir.
Donatı Metrajı Nasıl Hesaplanır?
Donatı metrajı hesaplama işlemi şu adımlar takip edilerek yapılır:
1. Statik Proje İncelemesi: Proje üzerindeki kolon, kiriş, döşeme, perde gibi elemanlarda kullanılacak donatılar ve çapları belirlenir.
2. Donatı Detaylarının Çıkarılması: Her eleman için çap, boy, adet ve yerleşim şekli detaylandırılır.
3. Boy Hesabı: Tekil donatı boyu bulunur. Eğilme ve bindirme payları hesaba katılır.
4. Toplam Boy ve Ağırlık Hesabı: Donatı boyu ile adet çarpılarak toplam boy, bu da birim ağırlık ile çarpılarak toplam ağırlık hesaplanır.
Birim Ağırlık Hesabı
Donatı çapına göre metre başına düşen ağırlık, aşağıdaki formülle hesaplanabilir:
Birim Ağırlık (kg/m) = (D^2) / 162
Burada D, mm cinsinden donatı çapıdır.
Örneğin:
⌀12’lik demirin birim ağırlığı = 12^2 / 162 = 144 / 162 = 0,888 kg/m
Eğer 10 adet ⌀12’lik, 5 metrelik donatınız varsa:
Toplam ağırlık = 10 × 5 × 0,888 = 44,4 kg
Sık Kullanılan Donatı Çapları ve Birim Ağırlıkları:
- ⌀8 → 0,395 kg/m
- ⌀10 → 0,617 kg/m
- ⌀12 → 0,888 kg/m
- ⌀14 → 1,210 kg/m
- ⌀16 → 1,580 kg/m
- ⌀20 → 2,470 kg/m
Bindirme ve Eğilme Payları Nasıl Hesaplanır?
Bindirme payı: Donatıların eklenmesi gereken yerlerde kullanılır. Bağlantı uzunluğu, genelde çapın 40-50 katı kadar alınır.
Örnek:
⌀16 donatı için bindirme payı = 16 mm × 40 = 640 mm = 0,64 m
Eğilme payı: Donatı uçlarında yapılan 90° ya da 135° kıvrımlar için kullanılır.
- 90° büküm: 10 × çap
- 135° büküm: 15 × çap
Donatı Metrajı Hangi Elemanlarda Yapılır?
1. Kolonlar
2. Kirişler
3. Döşemeler
4. Perdeler
5. Temeller
6. Merdivenler
Her eleman için ayrı ayrı metraj çıkarılır ve toplamda genel metraj oluşturulur.
Donatı Metrajı Hangi Belgede Yer Alır?
Donatı metrajları, “Metraj Cetveli” veya “Demir Metrajı Listesi” adı verilen bir tabloda yer alır. Excel ya da Autocad destekli yazılımlarda otomatik olarak hazırlanabilir.
Donatı Metrajında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bindirme ve büküm payları ihmal edilmemeli
- Projedeki tüm detaylar kontrol edilmeli
- Malzeme firesi (%5-10 arası) hesaba katılmalı
- Aynı çapta donatılar gruplanmalı
- Hatalı çap veya uzunluklara karşı saha ile koordinasyon sağlanmalı
---
Sık Sorulan Sorular ve Cevapları
S: ⌀12 donatıdan 100 metre kullanırsam kaç kilo demir kullanmış olurum?
C:
⌀12 donatının birim ağırlığı 0,888 kg/m’dir.
100 × 0,888 = 88,8 kg demir kullanmış olursunuz.
S: Kirişte kullanılan etriyelerin metrajı nasıl hesaplanır?
C:
1 etriyenin çevresi bulunur (2×(genişlik + yükseklik)), bindirme payı eklenir.
Örneğin: 30x50 cm kiriş için çevre = 2×(0,3 + 0,5) = 1,6 m
Bindirme payı eklendikten sonra (örneğin 0,1 m) → 1,7 m olur
Etriye aralığı 20 cm ise → 1 m’de 5 adet etriye
Kiriş uzunluğu 4 m ise → 4×5 = 20 adet
Toplam boy = 20 × 1,7 = 34 m
Toplam ağırlık = 34 × birim ağırlık (⌀8 = 0,395) = 13,43 kg
S: Donatı firesi nasıl hesaplanır?
C:
Genel uygulamada %5 ile %10 arasında fire eklenir. Bu, kesim kayıpları, hatalı uygulamalar ve şantiyedeki beklenmeyen durumlar için alınır.
Örneğin 1000 kg hesaplanan demir için %5 fire ile:
1000 × 1,05 = 1050 kg satın alınmalıdır.
S: Döşemelerde donatı metrajı nasıl alınır?
C:
Döşeme üst ve alt yüzey için ayrı ayrı hesaplanır. Aks aralıkları ve donatı boyları göz önüne alınır.
Örneğin 20 cm aralıklarla, ⌀10'luk donatı kullanılıyorsa:
1 metre genişliğe 5 adet düşer
Donatı boyu 4 metre ise:
5 × 4 = 20 m
20 m × birim ağırlık (0,617 kg/m) = 12,34 kg
S: Metraj hesabında yazılım kullanmak şart mı?
C:
Hayır. Özellikle küçük projelerde manuel hesaplar yeterlidir. Ancak büyük projelerde hata riskini azaltmak ve zaman kazanmak için Excel, Autocad ve RebarCAD gibi yazılımlar kullanılabilir.
---
Sonuç:
Donatı metrajı, inşaat projelerinde doğru maliyet çıkarmak ve işçilik planlamasını doğru yapmak için vazgeçilmezdir. Detaylı bir hesaplama, ileride karşılaşılacak malzeme eksikliği veya israfının önüne geçer. Yukarıdaki yöntemlerle, herhangi bir betonarme elemanın donatı metrajını güvenle hesaplayabilirsiniz.
Donatı metrajı hakkında daha fazla sorunuz varsa yorum kısmına yazabilirsiniz. Teknik hesaplar, örnek çizimler ve Excel şablonlarıyla destekli yanıtlar verilebilir.