ahmetbeyler
New member
Türk dış siyasetinde 2022 yılına son senelerda münasebetlerin ortasından çıkılmaz hale geldiği ülkelerle ‘normalleşme’ adımları ile girildi. Ermenistan’la atanan özel temsilciler aracılığıyla ön görüşmeler Moskova’da yapılırken, iki ülke içindeki uçuşların şubat başında başlaması bekleniyor.
Dikkatler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail liderliğine yönelik davet niteliğindeki bildirileri ve şubat ayında Suudi Arabistan‘a yapması beklenen ziyarete çevrildi. 2021’de Mısır’la Türkiye bağlantılarını onarma bakımından somut gelişme elde edilebilmiş görünmezken, Ankara’nın ‘normalleşme’ adımlarının en somut kararı Birleşik Arap Emirlikleri‘nden (BAE) yapılan ziyaretler ve Türkiye iktisadına yapacakları yatırımlar oldu.
Başka yandan ‘normalleşme’ başlığı altında adımlar atmaya çalışan Ankara, Rusya Federasyonu ile Ukrayna ve Balkanlar’da da ‘arabuluculuk’ arayışlarına girmiş bir imaj çiziyor.
Türk dış siyaseti ve ‘normalleşme’ adımlarını; öne çıkan Ermenistan, İsrail, Körfez başlıkları ile Türkiye’nin ‘arabuluculuk’ arayışlarını emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu ile konuştuk.
‘Ekonomik sebepler ve siyasi yer kaybı iktidarı adımlar atmaya yöneltiyor’
Faruk Loğoğlu’na göre, Erdoğan idaresinin attığı adımlar için ‘normalleşme’ yerine ‘ilişkileri onarma’ tabirini kullanmak daha yanlışsız. Ankara’nın son senelerda alakaların bozulduğu ülkelerle adımlar atmasının iki sebebi bulunduğunu belirten Loğoğlu, bunlardan birincisinin berbatlaşan ekonomki durum, ikincisinin ise iktidarın siyasi taban kaybettiğini fark etmiş olması:
“Normalleşme kavramı bana biraz farklı geliyor. Artık normalleşiyorsak bir evvelki durum anormaldi. Anormalliği de bu kadar uzun sürdürme yeteneğini gösteren diğer bir ülke de olmamıştır. Olağanlaşma niçinlerine baktığımızda problemli fakat sonuç verdiği takdirde her şeye karşın olumlu olabilecek bir müddetç diye görmemiz lazım. Ben olağanlaşma yerine bağlantıları onarma kavramını tercih ederim. Türkiye’deki iktidarın bu istikamette adımlar atmasını yasal kılan iki türlü niye var. Birincisi ekonomik durum. Para yok, kasalar boş, onun için her tarafa bilhassa parası olan Körfez ülkeleri Suudi Arabistan, BAE’ye açıldık. Katar ile de yeterliydik lakin oraya da yeterlice açıldık. Balkanlar’da bir hareket var. Ermenistan var. Türk iktisadı fazlaca önemli sıkıntılarla karşı karşıya. İkincisi, giderek siyasi planda objektif olarak yer kaybettiğini bakılırsan bir iktidar var. Bu yer kaybetme de 2023’te yapılması gereken seçimler ışığında bir gerçek olarak ortaya çıkıyor. Ekonomik sebepler ve siyasi sebepler bu iktidarı dışarıda evvela para bulmak için adımlar atmaya yöneltiyor. İkincisi ekonomik arayışları bir sonuç verirse kendisine siyaseten de yardımcı olacağını düşünüyor.”
‘Paldır kültür açılım Mısır’la alakaların bir çırpıda onarılmasına yetmedi’
Ankara’nın attığı adımlara rağmen Mısır ile ilgilerde fazla ilerleme kaydedilmediğini belirten Loğoğlu, Türkiye’nin Müslüman Kardeşler’e takviyesinin Mısır’da derin yaralar açtığını anımsattı:
“Onarma sürecine baktığımızda bilhassa Mısır ile bu arayışta fazla bir ilerleme kaydedildiğini goremiyorum. Zira paldır küldür açılım, bağları onarma atılımları çerçevesinde ağır yaralar açılan Mısır ile münasebetlerimizi bir çırpıda onarmak için kâfi olmadı. Mısır fazlaca daha sorulu durumlarla karşı karşıya kalmış bir ülke. Lakin Türkiye’nin Müslüman Kardeşler’e dayanağı Mısır’da derin yaralar açtı. O niçinle süreç klasik manada dışişleri bakanlıkları tarafınca yönetilmiş olsaydı, bunun ön çalışmaları epey daha sağlıklı yapılır ve daha hissedilir ilerlemeler kaydedilebilirdi. Ancak en üst düzeyde açıklamalar yaparak Mısır ile münasebetlerimiz yine olağanlaşacak biçiminde bir açılım… Temaslar devam ediyordur. hiç bir ilerleme olmadı da diyemem. Zira birebir bir istihbarat bilgim yok. Fakat Mısır’ın bu işi epey yavaştan alacağını, birtakım talepleri olduğunu görüyoruz. Buna karşılık Türkiye, İstanbul’da Müslüman Kardeşler’in televizyon yayınlarını kıstı. Lakin Mısır’ı tam olarak ikna ettiğimiz ve gönlünü aldığımız formunda bir yorum yapmak bana nazaran epey erken.”
‘İsrail de Mısır da Türkiye ile bağları onarmak için Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile ilgilerin ziyan görmesini istemeyecektir’
Loğoğlu’na bakılırsa Mısır’la emsal bir durum İsrail ile bağlantılar için de geçerli. Üst seviyede açıklamalar yapıldığını lakin bunların tam karşılıklarının çabucak hemen bilinmediğini belirten Loğoğlu, İsrail açısından Arap ülkeleriyle kurulan bağlantılar niçiniyle bölgede değişen iklime dikkat çekti. Loğoğlu’na bakılırsa İsrail de Mısır üzere Türkiye ile münasebetleri onarmak için Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile geliştirdiği bağlantıları feda etmeyecektir:
“Benzer bir durumu İsrail açısından da görüyorum. Yüksek düzeyde açıklamalar yapılıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail Devlet Başkanı’nın Türkiye’ye geleceğini söylüyor. İsrail inkar etmedi lakin bu tıp bağların tabana vurduğu bir yerde tabandan çıkmak için alttan başlayarak üst gitmek lazım. Artık Mısır, İsrail hatta Ermenistan ile bile üstten aşağı bir onarma arayışı ortasında. Bunun da sebepleri ekonomik ve siyasi gereksinimler. Türkiye’nin İsrail bakımından kıymet ve pozisyonu Mısır önderi El Sisi üzere değil. Evvelce yalnızca Türkiye vardı, bu biçimde büyük bir Ortadoğu bölgesi, nüfusu sıklıkla Müslüman olan bir ülke olarak. İsrail’i birinci kuruluşundan beri tanımış ve diplomatik bağlantılarını kesintisiz olarak sürdürmüş tek bir Türkiye vardı. Fakat bugün İsrail birden fazla Arap ülkeleriyle Fas, BAE, Mısır ile alakalarını düzeltmiş vaziyette. Münasebet tahminen kıymetli fakat İsrail, Türkiye’ye baktığında tek başına klasik yükü değişmiş bir ülke olarak görüyor. Mısır nasıl ki Türkiye ile bağları onarmak için Yunanistan ve Kıbrıs Rum İdaresi ile bağlarına ziyan gelmesini istemeyecekse, tıpkı konu İsrail için de geçerli. İsrail de o cephede yer almaya devam eden bir ülke.”
‘Bütün bu tablo son 15 yılın birikimi’
Loğoğlu’na bakılırsa Türk dış siyasetindeki tablo 15 yılın birikimi. Loğoğlu durumun değişmesi için öncülüğünü Dışişleri Bakanlığı’nın yapacağı önemli çalışmaların gerekli olduğunu vurguladı:
“Bunlar son bir yılın değil son 15 yılın birikimi bütün bu tablo. Bunları ‘onarmak’ kapsamlı, önemli ön çalışmalar gerektirir. Bu da dışişlerinin işidir. Öbür ülkeler bakımından bu durum var ancak bizim bakımımızdan yok. Bugün Dışişleri Bakanlığı ve bakanı da bu konularda devre dışı. Sistemi yanlış olsa bile neden Türkiye’nin alakalarını onarmada sonuçları olumlu olursa ne hoş. Bundan memnuniyet duyarız. Lakin bir işe soyunduğunuzda bu işe bilinen sistemlerle yaklaşmak sonuca daha sağlam gdolayır. Ancak artık bu biçimde Türkiye’nin ekonomik ve siyasi kasırgalarına deva bulmak için dış bağlantılarda tıpkı süratle üst üste gelen ataklar yapılıyor.”
‘Türkiye’nin prestiji öngörülebilir, yapacaklarını söylemiş oldukleriyle uyumlu bir ülke olması halinde…’
Loğoğlu, Ankara’nın ‘arabuluculuk’ arayışlarını da kıymetlendirdi. Türkiye’nin prestiji öngörülebilir, yapacaklarını söylemiş oldukleriyle uyumlu bir ülke olması halinde Bosna Hersek’te de Ukrayna-Rusya konusunda da teşebbüslerde bulunabilecek bir ülke olduğunu söyleyen Loğoğlu lakin bugünkü iktidarda bu biçimdesine bütüncül bir strateji bulunmadığı görüşünde. Loğoğlu’na bakılırsa Türkiye idaresi, bugün ‘bir yandan para başka yandan prestij arayışı ortasında bir görünüm veriyor’:
“bu biçimde bir arabuluculuk kapasitesi olabilirdi. Şayet Türkiye, demokrasisini işleten, hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu, prestiji öngörülebilir yapacaklarını söylemiş olduklerine uyumlu bir ülke olsaydı Balkanlar’daki hatta Rusya-Ukrayna konusundaki teşebbüslere sonuca gidici bir bedel taşıyabilirdi. bir daha burada bir bütüncül yani birleşik bir strateji goremiyorum. bir daha bir yandan para arayışı bir yandan prestij arayışı ortasında görünümünü veriyor. Bu boşa harcanan gayrettir bilemem. Taraflar buna sahip çıkarsa tahminen bir işe fayda. Türkiye, Balkanlar’da en hayli kelam sahibi olması gereken ülkelerden biri. Lakin içeride bu kadar meseleleri olan, bütün bölge ülkeleri, AB ve ABD ile alakaları bu kadar sıkıntılı olan bir ülkenin yükü ne kadardır, pek inandırıcı nazaranmiyorum. İsrail örneğin Türkiye’ye Suriye ve İran konusunda kimi beklentilerini iletecek. İsrail, Suriye konusunda Türkiye’nin bastırmasını isteyecek. Nükleer hususta İran’a şu biçimde yapın diyebilir. Türkiye bunları yapabilecek mi, onu da goremiyoruz.”
‘Türk dış siyasetinin imtihanı hala Suriye’
Loğoğlu’na göre, Türkiye için dış siyasette zihniyet değişikliğine işaret edecek anahtar Suriye’de:
“Dış ilgilerde bütün anahtar bir daha Suriye. Açılımların bir kısmı ekonomik, nakdî, mali niçinler, bir kısmı prestij edinme lakin dış siyasette gerçek bir zihniyet değişikliğine işaret edecek yer Suriye siyasetinin değişmesidir. Suriye’den askerlerimizin çekilmesi, Suriye’nin toprak bütünlüğü, ulusal bağımsızlığına nitekim sahip çıkıp bağlarımızı Suriye idaresiyle onarmak. Türk dış siyasetinin temel imtihanı hala Suriye olmaya devam etmektedir.”
Dikkatler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İsrail liderliğine yönelik davet niteliğindeki bildirileri ve şubat ayında Suudi Arabistan‘a yapması beklenen ziyarete çevrildi. 2021’de Mısır’la Türkiye bağlantılarını onarma bakımından somut gelişme elde edilebilmiş görünmezken, Ankara’nın ‘normalleşme’ adımlarının en somut kararı Birleşik Arap Emirlikleri‘nden (BAE) yapılan ziyaretler ve Türkiye iktisadına yapacakları yatırımlar oldu.
Başka yandan ‘normalleşme’ başlığı altında adımlar atmaya çalışan Ankara, Rusya Federasyonu ile Ukrayna ve Balkanlar’da da ‘arabuluculuk’ arayışlarına girmiş bir imaj çiziyor.
Türk dış siyaseti ve ‘normalleşme’ adımlarını; öne çıkan Ermenistan, İsrail, Körfez başlıkları ile Türkiye’nin ‘arabuluculuk’ arayışlarını emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu ile konuştuk.
‘Ekonomik sebepler ve siyasi yer kaybı iktidarı adımlar atmaya yöneltiyor’
Faruk Loğoğlu’na göre, Erdoğan idaresinin attığı adımlar için ‘normalleşme’ yerine ‘ilişkileri onarma’ tabirini kullanmak daha yanlışsız. Ankara’nın son senelerda alakaların bozulduğu ülkelerle adımlar atmasının iki sebebi bulunduğunu belirten Loğoğlu, bunlardan birincisinin berbatlaşan ekonomki durum, ikincisinin ise iktidarın siyasi taban kaybettiğini fark etmiş olması:
“Normalleşme kavramı bana biraz farklı geliyor. Artık normalleşiyorsak bir evvelki durum anormaldi. Anormalliği de bu kadar uzun sürdürme yeteneğini gösteren diğer bir ülke de olmamıştır. Olağanlaşma niçinlerine baktığımızda problemli fakat sonuç verdiği takdirde her şeye karşın olumlu olabilecek bir müddetç diye görmemiz lazım. Ben olağanlaşma yerine bağlantıları onarma kavramını tercih ederim. Türkiye’deki iktidarın bu istikamette adımlar atmasını yasal kılan iki türlü niye var. Birincisi ekonomik durum. Para yok, kasalar boş, onun için her tarafa bilhassa parası olan Körfez ülkeleri Suudi Arabistan, BAE’ye açıldık. Katar ile de yeterliydik lakin oraya da yeterlice açıldık. Balkanlar’da bir hareket var. Ermenistan var. Türk iktisadı fazlaca önemli sıkıntılarla karşı karşıya. İkincisi, giderek siyasi planda objektif olarak yer kaybettiğini bakılırsan bir iktidar var. Bu yer kaybetme de 2023’te yapılması gereken seçimler ışığında bir gerçek olarak ortaya çıkıyor. Ekonomik sebepler ve siyasi sebepler bu iktidarı dışarıda evvela para bulmak için adımlar atmaya yöneltiyor. İkincisi ekonomik arayışları bir sonuç verirse kendisine siyaseten de yardımcı olacağını düşünüyor.”
‘Paldır kültür açılım Mısır’la alakaların bir çırpıda onarılmasına yetmedi’
Ankara’nın attığı adımlara rağmen Mısır ile ilgilerde fazla ilerleme kaydedilmediğini belirten Loğoğlu, Türkiye’nin Müslüman Kardeşler’e takviyesinin Mısır’da derin yaralar açtığını anımsattı:
“Onarma sürecine baktığımızda bilhassa Mısır ile bu arayışta fazla bir ilerleme kaydedildiğini goremiyorum. Zira paldır küldür açılım, bağları onarma atılımları çerçevesinde ağır yaralar açılan Mısır ile münasebetlerimizi bir çırpıda onarmak için kâfi olmadı. Mısır fazlaca daha sorulu durumlarla karşı karşıya kalmış bir ülke. Lakin Türkiye’nin Müslüman Kardeşler’e dayanağı Mısır’da derin yaralar açtı. O niçinle süreç klasik manada dışişleri bakanlıkları tarafınca yönetilmiş olsaydı, bunun ön çalışmaları epey daha sağlıklı yapılır ve daha hissedilir ilerlemeler kaydedilebilirdi. Ancak en üst düzeyde açıklamalar yaparak Mısır ile münasebetlerimiz yine olağanlaşacak biçiminde bir açılım… Temaslar devam ediyordur. hiç bir ilerleme olmadı da diyemem. Zira birebir bir istihbarat bilgim yok. Fakat Mısır’ın bu işi epey yavaştan alacağını, birtakım talepleri olduğunu görüyoruz. Buna karşılık Türkiye, İstanbul’da Müslüman Kardeşler’in televizyon yayınlarını kıstı. Lakin Mısır’ı tam olarak ikna ettiğimiz ve gönlünü aldığımız formunda bir yorum yapmak bana nazaran epey erken.”
‘İsrail de Mısır da Türkiye ile bağları onarmak için Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile ilgilerin ziyan görmesini istemeyecektir’
Loğoğlu’na bakılırsa Mısır’la emsal bir durum İsrail ile bağlantılar için de geçerli. Üst seviyede açıklamalar yapıldığını lakin bunların tam karşılıklarının çabucak hemen bilinmediğini belirten Loğoğlu, İsrail açısından Arap ülkeleriyle kurulan bağlantılar niçiniyle bölgede değişen iklime dikkat çekti. Loğoğlu’na bakılırsa İsrail de Mısır üzere Türkiye ile münasebetleri onarmak için Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile geliştirdiği bağlantıları feda etmeyecektir:
“Benzer bir durumu İsrail açısından da görüyorum. Yüksek düzeyde açıklamalar yapılıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsrail Devlet Başkanı’nın Türkiye’ye geleceğini söylüyor. İsrail inkar etmedi lakin bu tıp bağların tabana vurduğu bir yerde tabandan çıkmak için alttan başlayarak üst gitmek lazım. Artık Mısır, İsrail hatta Ermenistan ile bile üstten aşağı bir onarma arayışı ortasında. Bunun da sebepleri ekonomik ve siyasi gereksinimler. Türkiye’nin İsrail bakımından kıymet ve pozisyonu Mısır önderi El Sisi üzere değil. Evvelce yalnızca Türkiye vardı, bu biçimde büyük bir Ortadoğu bölgesi, nüfusu sıklıkla Müslüman olan bir ülke olarak. İsrail’i birinci kuruluşundan beri tanımış ve diplomatik bağlantılarını kesintisiz olarak sürdürmüş tek bir Türkiye vardı. Fakat bugün İsrail birden fazla Arap ülkeleriyle Fas, BAE, Mısır ile alakalarını düzeltmiş vaziyette. Münasebet tahminen kıymetli fakat İsrail, Türkiye’ye baktığında tek başına klasik yükü değişmiş bir ülke olarak görüyor. Mısır nasıl ki Türkiye ile bağları onarmak için Yunanistan ve Kıbrıs Rum İdaresi ile bağlarına ziyan gelmesini istemeyecekse, tıpkı konu İsrail için de geçerli. İsrail de o cephede yer almaya devam eden bir ülke.”
‘Bütün bu tablo son 15 yılın birikimi’
Loğoğlu’na bakılırsa Türk dış siyasetindeki tablo 15 yılın birikimi. Loğoğlu durumun değişmesi için öncülüğünü Dışişleri Bakanlığı’nın yapacağı önemli çalışmaların gerekli olduğunu vurguladı:
“Bunlar son bir yılın değil son 15 yılın birikimi bütün bu tablo. Bunları ‘onarmak’ kapsamlı, önemli ön çalışmalar gerektirir. Bu da dışişlerinin işidir. Öbür ülkeler bakımından bu durum var ancak bizim bakımımızdan yok. Bugün Dışişleri Bakanlığı ve bakanı da bu konularda devre dışı. Sistemi yanlış olsa bile neden Türkiye’nin alakalarını onarmada sonuçları olumlu olursa ne hoş. Bundan memnuniyet duyarız. Lakin bir işe soyunduğunuzda bu işe bilinen sistemlerle yaklaşmak sonuca daha sağlam gdolayır. Ancak artık bu biçimde Türkiye’nin ekonomik ve siyasi kasırgalarına deva bulmak için dış bağlantılarda tıpkı süratle üst üste gelen ataklar yapılıyor.”
‘Türkiye’nin prestiji öngörülebilir, yapacaklarını söylemiş oldukleriyle uyumlu bir ülke olması halinde…’
Loğoğlu, Ankara’nın ‘arabuluculuk’ arayışlarını da kıymetlendirdi. Türkiye’nin prestiji öngörülebilir, yapacaklarını söylemiş oldukleriyle uyumlu bir ülke olması halinde Bosna Hersek’te de Ukrayna-Rusya konusunda da teşebbüslerde bulunabilecek bir ülke olduğunu söyleyen Loğoğlu lakin bugünkü iktidarda bu biçimdesine bütüncül bir strateji bulunmadığı görüşünde. Loğoğlu’na bakılırsa Türkiye idaresi, bugün ‘bir yandan para başka yandan prestij arayışı ortasında bir görünüm veriyor’:
“bu biçimde bir arabuluculuk kapasitesi olabilirdi. Şayet Türkiye, demokrasisini işleten, hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu, prestiji öngörülebilir yapacaklarını söylemiş olduklerine uyumlu bir ülke olsaydı Balkanlar’daki hatta Rusya-Ukrayna konusundaki teşebbüslere sonuca gidici bir bedel taşıyabilirdi. bir daha burada bir bütüncül yani birleşik bir strateji goremiyorum. bir daha bir yandan para arayışı bir yandan prestij arayışı ortasında görünümünü veriyor. Bu boşa harcanan gayrettir bilemem. Taraflar buna sahip çıkarsa tahminen bir işe fayda. Türkiye, Balkanlar’da en hayli kelam sahibi olması gereken ülkelerden biri. Lakin içeride bu kadar meseleleri olan, bütün bölge ülkeleri, AB ve ABD ile alakaları bu kadar sıkıntılı olan bir ülkenin yükü ne kadardır, pek inandırıcı nazaranmiyorum. İsrail örneğin Türkiye’ye Suriye ve İran konusunda kimi beklentilerini iletecek. İsrail, Suriye konusunda Türkiye’nin bastırmasını isteyecek. Nükleer hususta İran’a şu biçimde yapın diyebilir. Türkiye bunları yapabilecek mi, onu da goremiyoruz.”
‘Türk dış siyasetinin imtihanı hala Suriye’
Loğoğlu’na göre, Türkiye için dış siyasette zihniyet değişikliğine işaret edecek anahtar Suriye’de:
“Dış ilgilerde bütün anahtar bir daha Suriye. Açılımların bir kısmı ekonomik, nakdî, mali niçinler, bir kısmı prestij edinme lakin dış siyasette gerçek bir zihniyet değişikliğine işaret edecek yer Suriye siyasetinin değişmesidir. Suriye’den askerlerimizin çekilmesi, Suriye’nin toprak bütünlüğü, ulusal bağımsızlığına nitekim sahip çıkıp bağlarımızı Suriye idaresiyle onarmak. Türk dış siyasetinin temel imtihanı hala Suriye olmaya devam etmektedir.”